Η Επανορθωτική Δικαιοσύνη είναι μια προσέγγιση της δικαιοσύνης, η οποία δίνει έμφαση στις ανάγκες των θυμάτων, των δραστών αλλά και ολόκληρης της κοινότητας (οικογένειας, επιχείρησης, οργανισμού κλπ) μέσα στην οποία συνέβη ένα επιζήμιο περιστατικό, με σκοπό την ανάληψη ευθύνης από τον δράστη και την επανόρθωση της ζημίας που προκλήθηκε, ώστε να επανέλθει ισορροπία, με συμμετοχικές διαδικασίες και τρόπο που να ικανοποιεί τις ανάγκες όλων των ανθρώπων που επηρεάστηκαν από ό,τι συνέβη.
*Γράφει η Ελένη Ζάχου
Από την άλλη, η διαμεσολάβηση για τις αστικές και εμπορικές διασυνοριακές διάφορες εισήχθη με την Οδηγία 2008/52 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, η οποία αρχικά ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με ν. 3898/2010 και μετέπειτα με τον ν. 4640/2019, όπως ισχύει μέχρι σήμερα. Αποτελεί μία επιβοηθούμενη διαπραγμάτευση, μια εκούσια διαδικασία κατά την οποία τα μέρη στο πλαίσιο μίας διαφοράς τους, συνοδευόμενα από τον δικηγόρο – νομικό παραστάτη τους επιλέγουν έναν αμερόληπτο τρίτο, τον διαμεσολαβητή, προκειμένου να διαπραγματευτούν για την επίτευξη κοινής συμφωνίας την οποία θα τηρούν στο μέλλον.
Πρόκειται για μία εμπιστευτική, ευέλικτη αλλά και συνάμα διαρθρωμένη διαδικασία κατά την οποία ο ουδέτερος και αμερόληπτος διαμεσολαβητής αναλύει τα αίτια της σύγκρουσης και οδηγεί τα μέρη με τις κατάλληλες τεχνικές και δεξιοτήτες στο στάδιο των διαπραγματεύσεων, όπου οι εμπλεκόμενοι θα διαπραγματευτούν βάσει συμφερόντων και αναγκών.
Απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να υποβληθεί μια διαφορά σε διαμεσολάβηση είναι να διαθέτουν τα ενδιαφερόμενα μέρη εξουσία ελεύθερης διάθεσης του αντικειμένου της, ήτοι το αντικείμενο της διαφοράς να μην ρυθμίζεται από κανόνες αναγκαστικού δικαίου. Σε περίπτωση θετικής έκβασης της διαδικασίας, η συμφωνία των μερών αποτυπώνεται νομικά με την σύνταξη πρακτικού επιτυχίας, το οποίο μετά την κατάθεση από τον διαμεσολαβητή στο Μονομελές Πρωτοδικείο του τόπου διεξαγωγής της διαδικασίας αποκτά εκτελεστότητα εξομοιούμενη με ισχύ δικαστικής απόφασης.
Η διαμεσολάβηση αποτελεί λύση πολιτισμού στο ελληνικό δικαιικό σύστημα, καθώς χαρακτηρίζεται από πλήθος πλεονεκτημάτων, πιο σημαντικά από τα οποία είναι τα ακόλουθα:
- Η ταχύτητα και το χαμηλό κόστος της διαδικασίας, σε αντίθεση με τις δικαστικές διαμάχες που μπορεί να διαρκέσουν χρόνια.
- Η ρήτρα εμπιστευτικότητας που δεσμεύει όσους εμπλέκονται στην διαδικασία, σε αντίθεση με την δημόσια διεξαγωγή της δίκης. Το απόρρητο που προσφέρει η διαμεσολάβηση , αναδεικνύεται σε πλεονέκτημα υψίστης σημασίας, ιδίως μάλιστα σε περιπτώσεις οικογενειακών διαφορών που συνδέονται με την ιδιαίτερη φύση του ιδιωτικού βίου, αλλά και σε περιπτώσεις εμπορικών διαφορών, όπου διακυβεύονται συμφέροντα, ενώ ταυτόχρονα δεν αποκλείεται να δημιουργηθούν ζητήματα δυσφήμισης των επιχειρήσεων στον εμπορικό και βιομηχανικό κόσμο εξαιτίας της δημοσιότητας στο πλαίσιο μιας δικαστικής διαμάχης.
- Η επίλυση της διαφοράς από τα ίδια τα μέρη, τα οποία γνωρίζουν σε βάθος τις ανάγκες και τα συμφέροντά τους (win – win situation).
- Η ευελιξία της διαδικασίας και ο μη δεσμευτικός της χαρακτήρας, καθώς τα μέρη μπορούν να αποχωρήσουν όποτε το επιθυμούν.
- Ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας της διαδικασίας. Η διαμεσολάβηση αποτελεί εργαλείο ζωής, δίνοντας την ευκαιρία στα μέρη να αντιμετωπίσουν το ζήτημα που τους απασχολεί με ψυχραιμία και σεβασμό.
Εν κατακλείδι, διαφαίνεται ότι η διαμεσολάβηση διαδραματίζει εξέχοντα ρόλο στην απονομή της δικαιοσύνης και επομένως στην απρόσκοπτη λειτουργία του κράτους δικαίου, αναδεικνύοντας τις αρετές της ψυχικής γαλήνης, της συνεργατικότητας μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες αλλά και της αποδοτικότητας αυτών.
Αποτελεί ένα εργαλείο στα χέρια των πολιτών, του νομικού και επιστημονικού κόσμου που δέον όπως αξιοποιηθεί στο έπακρο μέσω της αφύπνισης των συνειδήσεών μας για εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης των συγκρούσεων, εσωτερικών και εξωτερικών. Η εκπαίδευση στην ενσωμάτωση ενός καινοτόμου θεσμού στην καθημερινότητα, προσωπική και νομική, αποτελεί το μεγαλύτερο στοίχημα της πολιτείας προς τους πολίτες της, μία υπόσχεση που πρέπει να γίνει πράξη.
*ΕΛΕΝΗ ΖΑΧΟΥ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ – ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΜΕΝΗ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΡΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥΣΥΝΗΣ
ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΠΘ
ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΠΥΛΑΙΑΣ – ΧΟΡΤΙΑΤΗ
με υποψήφιο Δήμαρχο Πυλαίας-Χορτιάτη τον κ. Πάρη Τσογκαρλίδη
