Σε συμφωνία κατέληξαν τη Δευτέρα τα 15 κράτη-μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ώστε να παραταθεί για έξι μήνες ο μηχανισμός χορήγησης ανθρωπιστικής βοήθειας στην επαρχία Ιντλίμπ της Συρίας μέσω της Τουρκίας, όπως επιδίωκε η Ρωσία, ενώ η Δύση αξίωνε η παράταση να φθάσει τον έναν χρόνο.
Τυπικά, το σύστημα αυτό τερματίστηκε προχθές Κυριακή.
«Η Ρωσία επέβαλε αυτό που ήθελε στους πάντες: είτε το πέρασμα θα έκλεινε, ή η λειτουργία του θα παρατεινόταν για έξι μήνες» και «δεν μπορούσαμε να αφήσουμε τον κόσμο να πεθάνει», συνόψισε μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο διπλωμάτης, υπό τον όρο να μην κατονομαστεί.
Αναμένεται να διεξαχθεί ψηφοφορία σύντομα προκειμένου να επιβεβαιωθεί η παράταση της λειτουργίας του μηχανισμού αυτού και να προβλεφθεί η ανανέωσή της τον Ιανουάριο για ακόμη έξι μήνες, υπό τον όρο ότι θα υιοθετηθεί νέα απόφαση του ΣΑ, διευκρίνισαν άλλοι διπλωμάτες.
Η λύση αυτή επιτρέπει ο ΟΗΕ να ξαναρχίσει να χρησιμοποιεί τη διέλευση Μπαμπ αλ Χάουα, στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας. Λίγες ώρες νωρίτερα, ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε απευθύνει έκκληση στον ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν να δώσει την έγκρισή του για να παραταθεί ο μηχανισμός.
Η χθεσινή συμφωνία στον ΟΗΕ σημαίνει de facto την υιοθέτηση της πρότασης της Μόσχας, που είχε υποβληθεί στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, χωρίς καμία ουσιαστική αλλαγή. Η πρόταση αυτή απορρίφθηκε την Παρασκευή σε ψηφοφορία του Συμβουλίου Ασφαλείας: υποστηρίχθηκε μόνο από το Μόσχα και το Πεκίνο, ενώ οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία ψήφισαν κατά και τα δέκα κράτη-μη μόνιμα μέλη απείχαν.
Το νέο σχέδιο απόφασης, που καταρτίστηκε από την Ιρλανδία και τη Νορβηγία, ζητεί να καταρτιστεί έκθεση από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ για τις ανθρωπιστικές ανάγκες το αργότερο ως τη 10η Δεκεμβρίου και επίσης να παρουσιάζονται από τον Αντόνιο Γκουτέρες εκθέσεις για την εφαρμογή του μηχανισμού, όπως και αυτού που επιτρέπει τη χορήγηση ανθρωπιστικής βοήθειας μέσω της Δαμασκού.
«Θα υιοθετηθεί το σχέδιό μας με μια μικρή τροποποίηση», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο αναπληρωτής πρεσβευτής της Ρωσίας στον ΟΗΕ, ο Ντμίτρι Πολιάνσκι. Η Μόσχα άσκησε το βέτο της την Παρασκευή σε σχέδιο απόφασης των δυτικών, που υποστηριζόταν από τα υπόλοιπα κράτη μέλη και προέβλεπε παράταση του μηχανισμού για έναν χρόνο.
Πετώντας «στα τυφλά»
«Θα υιοθετήσουμε την απόφαση» που επιβεβαιώνει τη συμφωνία στο Συμβούλιο Ασφαλείας για έξι μήνες, δήλωσε πρεσβευτής χώρας με επιρροή, υπό τον όρο να μην κατονομαστεί. Η ενότητα των δέκα κρατών-μη μονίμων μελών διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο προκειμένου να αλλάξει η στάση της τριάδας ΗΠΑ-Βρετανίας-Γαλλίας, χωρών που επίσης έχουν δικαίωμα αρνησικυρίας.
Για να υιοθετηθεί οποιαδήποτε απόφαση από το ΣΑ, χρειάζεται να λάβει τουλάχιστον εννέα από τις δεκαπέντε ψήφους και να μην υπάρξει αρνητική ψήφος από κάποιο από τα πέντε κράτη-μόνιμα μέλη (ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία, Κίνα).
Σύμφωνα με τον Ρίτσαρντ Γκόουαν, ειδικό για τον ΟΗΕ στο κέντρο μελετών International Crisis Group, «ο πόλεμος στην Ουκρανία περιέπλεξε τις διαπραγματεύσεις για τη Συρία φέτος». «Η κατάρρευση των ρωσοαμερικανικών διμερών διαύλων» αναγκάζει τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας να «πετάνε στα τυφλά» για την εξεύρεση συναίνεσης, εξήγησε μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Ο μηχανισμός τέθηκε σε ισχύ το 2014 και επέτρεψε να χορηγείται ανθρωπιστική βοήθεια μέσω της διέλευσης Μπαμπ αλ Χάουα, στα σύνορα Συρίας-Τουρκίας, σε περισσότερους από 2,4 εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν στην επαρχία Ιντλίμπ, η οποία ελέγχεται από τζιχαντιστικές οργανώσεις και αντάρτες.
Στο παρελθόν, η λειτουργία του είχε παραταθεί κάποιες φορές μόνο για έξι μήνες, αν και αυτό το χρονικό διάστημα περιπλέκει τον προγραμματισμό για τη χορήγηση της βοήθειας.
Η απόφαση που αναμένεται να υιοθετηθεί προβλέπει επίσης να ενταθούν οι προσπάθειες για την ύδρευση, την αποχέτευση, την υγεία, την παιδεία, την ηλεκτροδότηση, την ανοικοδόμηση κατοικιών.
Οι δυτικοί, οι οποίοι αρνούνταν ως τώρα να υποστηρίξουν οποιαδήποτε έναρξη της ανοικοδόμησης της Συρίας όσο δεν έχει προωθηθεί καμία πολιτική μεταρρύθμιση, μοιάζουν να χαλαρώνουν τη θέση τους στο ζήτημα αυτό, κάτι κρίσιμο για τη Μόσχα, που επιδιώκει ο σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ να επιστρέψει στη διεθνή σκηνή.
Τις τελευταίες εβδομάδες, δεκάδες ΜΚΟ και αξιωματούχοι του ΟΗΕ είχαν απευθύνει εκκλήσεις να παραταθεί για έναν χρόνο ο μηχανισμός χορήγησης ανθρωπιστικής βοήθειας μέσω Τουρκίας, που ήδη είχε μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια με πρωτοβουλία –και με 17 βέτο– της Ρωσίας, του κυριότερου υποστηρικτή της Δαμασκού, η οποία κρίνει πως καταπατά τη συριακή εθνική κυριαρχία.
