Στην εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας και των προηγμένων ηλεκτρονικών πληρωμών, η επιστροφή σε παραδοσιακές μορφές συναλλαγών μοιάζει αναχρονιστική. Ωστόσο, η Ολλανδία, η Σουηδία και η Νορβηγία εκπέμπουν σήμα κινδύνου: οι κυβερνοεπιθέσεις και οι γεωπολιτικές εντάσεις θέτουν υπό αμφισβήτηση την αξιοπιστία των ψηφιακών υποδομών, αναγκάζοντας τις κυβερνήσεις να προετοιμάσουν τους πολίτες για πιθανά σενάρια κρίσης.
Η Κεντρική Τράπεζα προτείνει τη διατήρηση μετρητών στο σπίτι
Η Κεντρική Τράπεζα της Ολλανδίας απηύθυνε σύσταση προς τα νοικοκυριά να φυλάσσουν μετρητά στο σπίτι για την κάλυψη βασικών αναγκών για τουλάχιστον τρεις ημέρες. Αν και η πρόταση θυμίζει παλαιότερες εποχές, βασίζεται σε ένα πιθανό και απτό ενδεχόμενο: μια μαζική κυβερνοεπίθεση ή τεχνική βλάβη θα μπορούσε να προκαλέσει γενικευμένη αδυναμία πρόσβασης σε τραπεζικές υπηρεσίες και συστήματα πληρωμών.
Η Τράπεζα προτείνει την αποθήκευση 70 ευρώ ανά ενήλικα και 30 ευρώ ανά παιδί, ποσά επαρκή για αγορές τροφίμων, νερού, φαρμάκων και βασικών μετακινήσεων. Το μέτρο αυτό εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχέδιο έκτακτης ανάγκης, εναρμονισμένο με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις για επάρκεια πόρων σε ενδεχόμενες κρίσεις 72 ωρών.
Ψηφιακή ευθραυστότητα και εναλλακτικές λύσεις
Η σύσταση δεν βασίζεται σε υποθετικά σενάρια. Η πρόσφατη δυσλειτουργία στα συστήματα πληρωμών σε Ισπανία και Πορτογαλία τον Απρίλιο αποκάλυψε την ευθραυστότητα των ψηφιακών δικτύων. Για τον λόγο αυτό, η ολλανδική Κεντρική Τράπεζα καλεί και τους επαγγελματίες του εμπορίου να προβλέψουν εναλλακτικούς τρόπους συναλλαγής, όπως οι πληρωμές μέσω QR code, ώστε να συνεχίσουν να λειτουργούν ακόμη και σε περίπτωση κατάρρευσης των ηλεκτρονικών ταμείων.
Σουηδία: Μετρητά για ώρα κρίσης
Τον περασμένο Μάρτιο, το υπουργείο Άμυνας της Σουηδίας απέστειλε σε κάθε σπίτι ένα φυλλάδιο με τίτλο «Αν έρθει κρίση ή πόλεμος», παροτρύνοντας τους πολίτες να διατηρούν μετρητά για τουλάχιστον μία εβδομάδα. Η Κεντρική Τράπεζα της Σουηδίας επισημαίνει την ανάγκη να διατηρηθεί η δυνατότητα πληρωμών ακόμη και υπό συνθήκες κρίσης, καθώς η ασφάλεια και η προσβασιμότητα πρέπει πλέον να υπερισχύουν της ταχύτητας και της ευκολίας.
Μάλιστα, στο τέλος του 2024, η κυβέρνηση της χώρας δημοσίευσε μελέτη που προτείνει να υποχρεωθούν ορισμένοι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς να δέχονται μετρητά — πρόταση που υποστηρίζεται και από την Κεντρική Τράπεζα.
Νομοθετική κάλυψη και στη Νορβηγία
Η Νορβηγία έχει ήδη προχωρήσει σε πιο δραστικά μέτρα: νομοθέτησε ώστε οι λιανοπωλητές να υποχρεούνται να δέχονται μετρητά, αλλιώς αντιμετωπίζουν πρόστιμα και κυρώσεις. Η κυβέρνηση συστήνει επίσης στους πολίτες να κρατούν μετρητά «στο χέρι», ακριβώς λόγω του κινδύνου κατάρρευσης των ψηφιακών λύσεων. Η πρώην υπουργός Δικαιοσύνης και Εκτάκτων Αναγκών, Emilie Mehl, το έθεσε ξεκάθαρα: «Αν κανείς δεν χρησιμοποιεί μετρητά και κανείς δεν τα δέχεται, τότε σε μια κρίση τα μετρητά δεν θα χρησιμεύσουν σε τίποτα».
Η στροφή προς τα μετρητά από χώρες που πρωτοστάτησαν στην ψηφιοποίηση των συναλλαγών δεν είναι τυχαία. Αντανακλά μια αυξανόμενη ανησυχία για την ασφάλεια και την ανθεκτικότητα των κοινωνιών απέναντι σε ενδεχόμενες διακοπές των ψηφιακών υπηρεσιών. Σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, η παλιά καλή συνήθεια του να έχεις «κάτι στην άκρη» φαίνεται πιο επίκαιρη από ποτέ.
Διαβάστε ΕΔΩ περισσότερες ειδήσεις
