Η παραλλαγή Όμικρον προκάλεσε ανησυχία σε ολόκληρο τον κόσμο, αφού ο πρωτόγνωρος αριθμός μεταλλάξεων που φέρει, φαίνεται πως την καθιστά ικανή να παρακάμψει την ανοσία που έχει δημιουργηθεί στους πληθυσμούς από τον εμβολιασμό ή από προγενέστερη λοίμωξη.
Φυσικά, ακόμη κι έτσι, το εμβόλιο φαίνεται πως καταφέρνει να προστατεύσει από βαριά συμπτώματα και επιπλοκές, αλλά και από τον θάνατο. Και οι ειδικοί προτείνουν ως λύση την πραγματοποίηση της περίφημης «αναμνηστικής δόσης». Όμως αν οι πρώτες δύο δόσεις δεν είναι ικανές να μας προστατεύσουν, γιατί να τα καταφέρει μια απλή επανάληψη;
Ένα σχολείο για το ανοσοποιητικό μας
Το ανοσοποιητικό μας σύστημα πρέπει να μάθει να μάχεται ενάντια στον κοροναϊό. Ένας τρόπος για να τα καταφέρει, είναι μέσα από την άμεση έκθεση με τον ιό. Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση υπάρχει ο κίνδυνος να μην αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την πρόκληση, και να καταλήξουμε να ασθενούμε σοβαρά. Τα εμβόλια μοιάζουν λίγο με σχολείο, αναφέρει το BBC: είναι ένα ασφαλές περιβάλλον, εντός του οποίου το ανοσοποιητικό μας σύστημα εκπαιδεύεται απέναντι στον κοροναϊό.
Η πρώτη δόση είναι όπως το δημοτικό σχολείο – καλύπτει μόνο τα βασικά. Η δεύτερη και η τρίτη δόση μοιάζουν με τη δευτεροβάθμια και την τριτοβάθμια εκπαίδευση, εμβαθύνοντας εξαιρετικά περισσότερο την κατανόησή μας για τον ιό. Δεν είναι, δηλαδή, μια απλή επανάληψη των όσων έμαθε ο οργανισμός μας για την Covid-19. «Το ανοσοποιητικό σύστημα αποκτά βαθύτερες γνώσεις και κατανόηση του ιού», εξηγεί στο BBC ο Τζόναθαν Μπολ, καθηγητής ιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Νότινγκχαμ.
Όπως επισημαίνει, παρά τα νέα βέλη που έβαλε η Όμικρον στη φαρέτρα του κοροναϊού, ένα καλά εκπαιδευμένο ανοσοποιητικό σύστημα είναι «εξαιρετικά δύσκολο και εχθρικό περιβάλλον» για τον ιό και τις παραλλαγές του».
Σχολείο για αντισώματα
Τα αντισώματα λαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος αυτής της εκπαίδευσης. Πρόκειται για τις κολλώδεις πρωτεΐνες που συνδέονται στο εξωτερικό μέρος του κοροναϊού. Ορισμένα εξ αυτών λειτουργούν εξουδετερωτικά, κολλώντς επάνω στην επιφάνειά του και αποτρέποντάς τον από το να εισβάλει στα κύτταρα. Άλλα πάλι λειτουργούν ως βιολογική «φωτεινή επιγραφή» που γράφει «σκοτώστε τον ιό».
Αμέτρητες εργαστηριακές μελέτες και στοιχεία από τον πραγματικό κόσμο δείχνουν ότι τα αντισώματα εξουδετέρωσης που αποκτά ο οργανισμός μας μετά από δυο δόσεις του εμβολίου έχουν πολύ μικρότερη αποτελεσματικότητα απέναντι στην Όμικρον.
Ο καθηγητής Ντάνι Άλτμαν, ανοσολόγος του Κολεγίου Imperial στο Λονδίνο, αναφέρει στο BBC, αυτό που μας μένει είναι «το τίποτα», με αποτέλεσμα να είμαστε εκτεθειμένοι σε λοιμώξεις.
Έτσι, είμαστε αναγκασμένοι να επιστρέψουμε στο σχολείο.
Κάθε δόση του εμβολίου προκαλεί ένα νέο γύρο εξέλιξης των αντισωμάτων του ανοσοποιητικού συστήματος. Αναζητά καλύτερα αντισώματα που συνδέονται πιο γερά επάνω στον ιό. Πρόκειται για μια διαδικασία που αποκαλείται ωρίμανση συγγένειας. «Τα αντισώματά σας γίνονται όλο και πιο κατάλληλα όσο περνά ο καιρός, γίνονται πιο περίπλοκα και εκλεπτυσμένα», λέει ο Άλτμαν.
Αν τα αντισώματα είναι σε θέση να κολλούν πιο γερά στην επιφάνεια του κοροναϊού, τότε γίνεται δυσκολότερο και για τις μεταλλάξεις της Όμικρον να καταφέρουν να τα παρακάμψουν. Και μπορεί η νέα παραλλαγή να φέρει πολλές μεταλλάξεις όμως εξακολουθεί να είναι ο ίδιος ιός, μέρη του οποίου δεν έχουν αλλάξει καθόλου. Οι επιπλέον γύροι εμβολιασμού ίσως οδηγήσουν στη διεύρυνση του ανοσολογικού ρεπερτορίου του ανοσοποιητικού συστήματος, μαθαίνοντάς του νέους τρόπους να επιτίθεται στον ιό.
Δεν είναι μόνο ζήτημα ποιότητας, αλλά και ποσότητας των αντισωμάτων, που αυξάνεται επίσης με την αναμνηστική δόση. Ο καθηγητής Σαρλ Μπάνγκχαμ του Imperial εξηγεί στο BBC: «Αποκτάς περισσότερα αντισώματα, η συγκέντρωσή τους στο αίμα αυξάνεται και δεν ξέρουμε πόσο καιρό διαρκεί αυτή η επίδραση, όμως όσο περισσότερες φορές εμβολιαστείς, τόσο περισσότερο διαρκεί και η μνήμη του ανοσοποιητικού». Οι επιπτώσεις όλων αυτών είναι εμφανείς στις ίδιες έρευνες που έδειχναν ότι οι δυο δόσεις είναι αδύναμες απέναντι στην Όμικρον. Η προστασία από οποιοδήποτε σύμπτωμα κοροναϊού εκτοξευόταν στο 75% μετά την αναμνηστική δόση.
Και δεν είναι μόνο τα αντισώματα που αυξάνονται και βελτιώνονται από αυτή τη διαδικασία.
Τα πτυχία των Λεμφοκυττάρων
Τα Β-Λεμφοκύτταρα είναι το μέρος του σώματος που παράγει μαζικά αντισώματα… Ορισμένα ωριμάζουν και καταφέρνουν να παράγουν αυτά τα εξαιρετικά κολλώδη και εκλεπτυσμένα αντισώματα μετά την αναμνηστική δόση. Άλλα είναι σε θέση να εντοπίζουν τον κοροναϊό, όμως παραμένουν ανώριμα και ευέλικτα.
«Αυτά μπορούν να εξελιχθούν με διαφορετικό τρόπο και όταν πολλαπλασιάζονται αρχίζουν να κυνηγούν τη νέα παραλλαγή», λέει ο Μπολ. Κι έπειτα υπάρχουν τα Τ-Λεμφοκύτταρα, τα οποία επίσης αυξάνονται και γίνονται καλύτερα στην αντιμετώπιση των κοροναϊών μετά την αναμνηστική δόση.
Τα Τ-Λεμοφοκύτταρα έχουν άλλο ένα «κόλπο» μέσω του οποίου εντοπίζουν τον ιό, ενώ περιπολούν στο σώμα μας αναζητώντας ίχνη μολυσμένων κυττάρων. Αναγνωρίζουν τμήματα του κοροναϊού που δεν μεταλλάσσονται εξίσου εύκολα. Έτσι, κάθε εμβόλιο και κάθε λοίμωξη προσφέρει στο σώμα μας νέα εργαλεία να αντιμετωπίσει την Όμικρον. Κι έτσι, τα εμβόλια μας προστατεύουν από τη σοβαρή νόσηση.
«Η ανοσία απέναντι σε έναν ιό σχεδόν ποτέ δεν είναι απόλυτη – σχεδόν πάντα μπορείς να καταλήξεις να επαναμολύνεσαι και αυτό που θέλεις είναι αυτή η δεύτερη λοίμωξη να είναι τόσο ασήμαντη που να μην είσαι σίγουρος αν έχεις κολλήσει ή να είναι πολύ ήπια», καταλήγει ο Μπάνγκχαμ.
Με πληροφορίες από BBC