Από τότε που εγκαταλείφθηκε η περιοχή γύρω από το Τσερνόμπιλ, μετά το πυρηνικό ατύχημα του 1986, η ανθρώπινη παρουσία σχεδόν εξαφανίστηκε. Όμως, εκεί όπου κάποτε ζούσαν άνθρωποι, σήμερα κυριαρχεί η φύση και μαζί της, ένας εκπληκτικά ανθεκτικός πληθυσμός άγριων σκύλων που κατάφερε να προσαρμοστεί στις αντίξοες συνθήκες.
Για δεκαετίες, κυριαρχούσε η αντίληψη ότι αυτά τα ζώα είχαν υποστεί σημαντικές γενετικές αλλοιώσεις λόγω της παρατεταμένης έκθεσης στη ραδιενέργεια. Η ιδέα των μεταλλαγμένων πλασμάτων είχε ενισχυθεί από τη μυστηριώδη ατμόσφαιρα της περιοχής. Ωστόσο, πρόσφατη επιστημονική μελέτη έρχεται να ανατρέψει αυτή την εικόνα, δείχνοντας ότι οι σκύλοι αυτοί δεν παρουσιάζουν τις δραματικές γενετικές αλλαγές που πολλοί φοβούνταν.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας και το Πανεπιστήμιο Κολούμπια ανέλυσαν τα γονιδιώματα σκύλων που ζούσαν κοντά στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ και τα συνέκριναν με σκύλους που βρίσκονταν μόλις 16 χιλιόμετρα μακριά. Τα αποτελέσματα; Ναι, πρόκειται για γενετικά διαφορετικούς πληθυσμούς – αλλά όχι λόγω βλαβών από την ακτινοβολία.
Παραδόξως, οι επιστήμονες δεν βρήκαν σημάδια αυξημένων μεταλλάξεων που συνήθως συνδέονται με υψηλή ακτινοβολία. Αντ’ αυτού, οι διαφορές πιθανόν να οφείλονται σε μία σειρά από περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως βαρέα μέταλλα στο έδαφος, περιορισμένες πηγές τροφής ή ακόμα και σε επιλεκτική αναπαραγωγή κατά τη διάρκεια δεκαετιών απομόνωσης.
Η μελέτη αυτή, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PLOS ONE, αναδιαμορφώνει την κατανόηση της μακροχρόνιας έκθεσης σε ακτινοβολία. Αμφισβητεί τη μακροχρόνια πεποίθηση ότι η ακτινοβολία προκαλεί αναπόφευκτα εκτεταμένες γενετικές βλάβες σε όλες τις γενιές – και ανοίγει την πόρτα για τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες οδηγούν την εξέλιξη σε ακραίες συνθήκες.
Γιατί, όμως, έχει σημασία; Πέρα από το Τσερνόμπιλ, η έρευνα αυτή επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τη γενετική ανθεκτικότητα σε εχθρικά περιβάλλοντα – από τις ζώνες καταστροφών στη Γη έως τον πιθανό αποικισμό σε άλλους πλανήτες.
Βάσει της μελέτης, οι θρυλικοί σκύλοι του Τσερνόμπιλ δεν είναι απλώς πλάσματα που επέζησαν σε μία περιοχή που για δεκαετίες σκορπούσε τον θάνατο. Είναι γενετικές χρονοκάψουλες, που προσφέρουν στοιχεία για την προσαρμογή, την εξέλιξη και τα όρια της ζωής σε τοξικά περιβάλλοντα.
