Οι μεταρρυθμίσεις του Καλλικράτη έπειτα από το πόρισμα της επιτροπής αφορούν την εκλογή δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων με απλή αναλογική, η εκλογή δημάρχου με ποσοστό 50% + 1, μείωση της θητείας δημάρχου και περιφερειάρχη από πέντε σε τέσσερα έτη αλλά και ψήφος στους μόνιμους αλλοδαπούς. Η επιτροπή του Υπουργείου εσωτερικών θα καταρτίσει το νομοσχέδιο για τις αλλαγές στον Καλλικράτη με σκοπό να εισαχθεί σε διαδικασία διαβούλευσης και έπειτα να κατατεθεί στη Βουλή αρχές καλοκαιριού.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Ελεύθερου Τύπου και του δημοσιογράφου Άρη Χατζηγεωργίου στην όλη διαδικασία συμμετείχαν και πολλές υποεπιτροπές όπου μία από αυτές η οποία αφορούσε το θεσμικό πλαίσιο ολοκλήρωσε το έργο της και προχωρά σε προτάσεις όπως ακολούθως:
ΑΠΛΗ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ: Θα ισχύει και στις δημοτικές-περιφερειακές εκλογές και οι έδρες των δημοτικών-περιφερειακών συμβούλων θα μοιράζονται αναλογικά με βάση τα ποσοστά της πρώτης Κυριακής. Για να εκλεγεί δήμαρχος-περιφερειάρχης θα χρειάζεται και πάλι το 50%+1 των ψήφων και αν δεν το πάρει την πρώτη Κυριακή, θα αναμετρώνται οι δύο επικρατέστεροι σε δεύτερο γύρο. Εως τώρα, όποιος έβγαινε πρώτος τη δεύτερη Κυριακή λάμβανε σημαντικό μπόνους ώστε να διαθέτει τα 3/5 των συμβούλων.
Με τον τρόπο αυτό, εξασφάλιζε ισχυρή πλειοψηφία μέσα στο Δημοτικό Συμβούλιο, το οποίο λαμβάνει και τις αποφάσεις. Με το νέο σύστημα, είναι εμφανής ο κίνδυνος ο εκλεγόμενος δήμαρχος να συναντά «τοίχο» όποτε θέλει να περάσει κάποια απόφαση, καθώς οι δικοί του σύμβουλοι θα είναι μειοψηφία. Για παράδειγμα, στο Δήμο Αθηναίων και με το 21% που έλαβε την πρώτη Κυριακή, ο Γ. Καμίνης θα έπρεπε να διοικήσει με 10 δημοτικούς συμβούλους αντί για 29 που πήρε (επί συνόλου 49) επικρατώντας στο δεύτερο γύρο.
Σημειώνεται πως συζητήθηκε ακόμη και το ενδεχόμενο να μην υπάρχει «δεύτερος γύρος» και ο δήμαρχος να εκλέγεται μεταξύ των συμβούλων. Κάτι τέτοιο θα στερούσε ακόμη μεγαλύτερο μέρος της ισχύος από τον επικεφαλής που θα ήταν έρμαιο συνεχών διαφωνιών και ανεξαρτητοποιήσεων.
ΜΕΙΩΣΗ ΘΗΤΕΙΑΣ: Μόλις μία φορά το 2014 ίσχυσε η πρόβλεψη να γίνονται οι αυτοδιοικητικές εκλογές μαζί με τις ευρωεκλογές και οι τοπικοί άρχοντες να έχουν πενταετή θητεία όπως οι ευρωβουλευτές. Η πρόταση τώρα είναι να επιστρέψει η θητεία στην 4ετία και οι εκλογές να γίνονται τον Οκτώβριο για να αναλαμβάνει η νέα ηγεσία την 1η/1 του επόμενου έτους.
ΨΗΦΟΣ ΣΤΟΥΣ ΝΟΜΙΜΟΥΣ ΑΛΛΟΔΑΠΟΥΣ: Μέσα στις προτάσεις περιλαμβάνεται και το δικαίωμα να έχουν δικαίωμα ψήφου και όσοι αλλοδαποί μένουν νόμιμα στην Ελλάδα. Βάσει των επίσημων στοιχείων του υπουργείου Εσωτερικών, οι νόμιμα διαμένοντες αλλοδαποί ήταν 580.161 άτομα τον Ιανουάριο του 2017 και αυτό σημαίνει αύξηση του εκλογικού σώματος κατά περίπου 6%. Εως τώρα είχαν δικαίωμα «εκλέγειν» οι υπήκοοι κρατών-μελών της Ε.Ε. στις ευρωεκλογές και τις δημοτικές εκλογές, ενώ προτείνεται να επεκταθεί το δικαίωμα και για τις περιφερειακές εκλογές. Προτείνεται επίσης πρόσφυγες και μετανάστες να συμμετέχουν σε όργανα όπως το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών.
ΛΑΪΚΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ: Δεσμευτικές, σύμφωνα με τις πληροφορίες του Ελεύθερου Τύπου, προτείονται να είναι οι αποφάσεις οργάνων που δημιουργούνται με βάση τις προτάσεις της Επιτροπής, όπως οι “Τοπικές λαϊκές Συνελεύσεις” και οι “Συνελεύσεις της Γειτονιάς”, ενώ ομάδες κατοίκων θα έχουν τη δυνατότητα να προκηρύξουν “Τοπικά Δημοψηφίσματα” για θέματα που αφορούν τις περιοχές κατοικίας τους.
ΚΑΤΑΡΓΗΣΕΙΣ: Τα παράπανω όργανα προτείνεται να αντικαταστήσουν μια σειρά θεσμών που δημιουργήθηκαν με τον “Καλλικράτη”, όπως τα συμβούλια των δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων, οι Επιτροπές Ποιότητας Ζωής και Οικονομικών Επιτροπών που λαμβάνουν αποφάσεις για να μην φθάνουν όλα τα θέματα στο Δημοτικό Συμβούλιο. Προτείνεται επίσης η κατάργηση Σχολικών Επιτροπών και του Συμπαραστάτη του Δημότη αλλά και των χωρικών αντιπεριφερειαρχών, τους οποίους προτείνεται, πλέον, να τους ορίζει ο Περιφερειάρχης ανάμεσα στους περιφερειακούς συμβούλους, διαδικασία αντίστοιχη με το δήμαρχο και τους αντιδημάρχους.
ΓΕΝΙΚΟΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΣ: Aναβάθμιση των Γενικών Γραμματέων των δήμων που μέχρι σήμερα επιλέγονται από τους δημάρχους.
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ: Στο πόρισμα της Επιτροπής περιλαμβάνονται επίσης προτάσεις για τη συμμετοχή εκπροσώπων των εργαζομένων στην Εκτελεστική Επιτροπή του δήμου, να μην υπάρχει κώλυμα εκλογιμότητας στους συμβασιούχους του δήμου αλλά και σε όσους οφείλουν κάτω από ένα ποσό. Παράλληλα υπάρχει και πρόταση να ορίζεται μέλος στο Δημοτικό ή το Περιφερειακό Συμβούλιο με κλήρωση από το σύνολο των κατοίκων.
